Binnen de gemeente Vlagtwedde is reeds in 1858 sprake van een min of meer georganiseerde brandweer. Er waren in negen plaatsen in de gemeente brandmeesters benoemd bij besluit van burgemeester en wethouders. Deze brandmeesters hadden bij brand de plicht de bevolking op te roepen door de kerkklok te luiden, het roeren van de trom of de brandhoorn te blazen en de brand met de opgetrommelde bevolking, voorzien van emmers, ladders en eventueel lantaarns te lijf te gaan. Zo was ieder woonhuis verplicht een emmer voor brandweerdoeleinden af te staan en ladders beschikbaar te stellen. Ook speelde in deze tijd "de Schutterij" in de brandbestrijding een rol, zij moesten namelijk bij brand de orde bewaren. Boetes waren te verwachten voor mensen als ze weigerden mee te helpen een brand te bestrijden. Mogelijk waren er in of voor deze tijd reeds "kleine" brandspuitjes in Ter Apel, want in deze tijd waren door de gemeente een aantal kleine pompspuitjes aangeschaft, waarvan de oudste uit ongeveer 1868 stamde. Dit betrof een spuitje op een grote plank die door de brandweerlieden moest worden gedragen. Dit zal ongetwijfeld een snelle inzet niet hebben bevorderd. Waar de kleine spuitjes hebben dienst gedaan, is in de archieven niet terug te vinden.
Kennelijk voldeden de kleine brandspuitjes niet voldoende, wellicht door technische aard of wellicht was het de toenemende grootte van de panden die in Ter Apel werden gebouwd. Ook zal de groei van het dorp Ter Apel in die tijd een probleem geweest zijn voor de brandmeesters. In ieder geval waren het de Ter Apeler brandmeesters die op 29 augustus 1893 in een brief aan de Raad van de gemeente Vlagtwedde de aanschaf van een goede brandspuit bepleitten. Daarnaast achtten zij het ook noodzakelijk dat een brandweercorps werd georganiseerd. Kennelijk was de basis van vrijblijvendheid waarop voorheen de brandbestrijding was gebaseerd, hun niet naar de zin.

		Aan de raad der gemeente Vlagtwedde. Edelachtbare Heeren! Geven nogmaals met verschuldigde eerbied te kennen dat ondergetekenden brandmeesters te Ter Apel onder Uwer Gemeente dat bij de vele branden die zowel hier als elders plaatsvinden, 't welk natuurlijk een gevolg is van de uitbreiding der bevolking, de noodzake­lijkheid van't bezit eener brandspuit zich meer en meer doet gevoelen enz...... .......Redenen waarom zij bescheidelijk de vrijheid nemen U Edelachtbare te verzoeken om te willen besluiten dat te Ter Apel een brandspuit van goede constructie worde aangeschaft en aldaar een brandweercorps worde geor­ganiseerd opdat bij het eventuele uitbreken van een brand als dan de be­langen der ingezetenen gewaarborgd zijn en zij in werkelijkheid naar be­horen in hunne kwaliteit als brandmeester te kunnen optreden 't Welk doende enz.

De brandspuit en het korps kwamen er echter niet, ondanks de inhoudelijk zwaarwegende argumenten die in de brief werden aangevoerd. Mogelijk was de gemeente Vlagtwedde financieel niet in staat om die brandspuit aan te schaffen ? De ingezetenen van Ter Apel lieten het daarbij niet zitten hetgeen blijkt uit de gemeentarchieven van Vlagtwedde:

		Op 17 januari 1890 had de Vereniging ter bevordering van Land en Tuinbouw, Handel en Nijverheid te Ter Apel een collecte gehouden, wat honderdenzestig gulden had opgebracht. Dit geld was bestemd als bijdrage voor de aanschaf van een flinke en soliede brandspuit van vierhonderd gulden door het gemeente­bestuur. Overigens wordt het bedrag alleen maar aangeboden als de gemeente daadwerkelijk tot aanschaf over gaat. Ondanks dat de collecte van de Vereniging ter bevordering van Land en Tuin­bouw, Handel en Nijverheid te Ter Apel, genoeg kon bijdragen om de in geld­nood verkerende gemeente Vlagtwedde over de brug te helpen, werd er geen brandspuit gekocht.

Dat blijkt als op 5 Juli 1890 de direkteur van de toenmalige Ter Apeler turfstrooiselfabriek, de heer J. Kirchner, zich richt tot de gemeente Vlagtwedde om voor eigen rekening een brandspuit aan te schaffen en tevens grond voor het spuithuisje beschikbaar te stellen. De brandspuit wordt geleverd door Belder en Co te Amsterdam en arriveert in Juli 1890 in Ter Apel. Het betrof een zuig- en persende brandspuit met 5 meter zuigbuis en 30 meter persslang, met schroefwerk straalpijp, compleet geplaatst op kar met veren en twee wielen, bewerkt met 2 a 4 man enz. Dat het blusmateriaal van Ter Apel bepaalde blusbehoeften elders in de gemeente Vlagtwedde wakker maakte blijkt uit een brief van 20 oktober 1893 aan de Raad der gemeente Vlagtwedde, opgesteld door de brandmeester en enige inge­zetenen van het dorp Vlagtwedde, waarin men verzocht tot het verkrijgen van eenig bluschmateriaal in het dorp Een zinsnede uit de brief:"Men hoopte en vertrouwde dat de Raad van Vlagtwedde hun voornemens zouden willen helpen verwezenlijken gelijk hij in een ander deel ( dus Ter Apel) der Gemeente een gelijke zaak tot stand bracht." Het bestuur honoreerde het verzoek van het dorp Vlagtwedde maar ook van Bourtange, want bij de bekende firma van Bergen te Heiligerlee werden gekocht en geleverd op 29 Januari 1894:twee handbrandspuiten No 12 met zuigslang en 10 meter persslang in twee lengten a f 125,- en ook nog twee éénmans handbrandspuiten No 6B met waterbak en vier meter pers­slang a f 50,-.

		Na een brand in het perceel J.E. Bruins cafehouder te Ter Apel op 5 Januari 1909, declareerde brandmeester J. Meijer Ozn. de kosten van brandweerpersoneel. In een bijgaand schrijven maakt hij tevens de mededeling dat spuit en personeel uitstekend hun plicht deden.

		Na een brand in het perceel J.E. Bruins cafehouder te Ter Apel op 5 Januari 1909, declareerde brandmeester J. Meijer Ozn. de kosten van brandweerpersoneel. In een bijgaand schrijven maakt hij tevens de mededeling dat spuit en personeel uitstekend hun plicht deden.
		Waarschijnlijk de allereerste foto van de Ter Apeler brandweer.   meer over deze foto

		In 1923 kwam er, want het fenomeen automobiel raakte ook in de Ter Apeler contreien ingeburgerd, een autobrandspuit in Ter Apel. Een T-Ford werd er aangeschaft.

		Om de bediening to waarborgen werd een drietal machinisten benoemd: nl 1 e machinist F.A. Bergman, 2e machinist T. Haan, 3e machinist B.J. Schrap. Gelijktijdig met Ter Apel werd voor het dorp Vlagtwedde een motorautospuit aangeschaft. Overigens ook vermeldingswaardig is dat in de dertiger jaren naast de gemotoriseerde spuiten van Ter Apel en Vlagtwedde in de gemeente Vlagtwedde hand­pompspuiten waren gestationeerd in Ter Apelkanaal, Munnekemoer, Sellingen, Bourtange en Veelerveen.

		De brandweerploeg in actie in 1937 bij een brand in modezaak Westen.

		De foto's (genomen door fotograaf Lunow) laten zien dat de brandweerlieden geen uniform droegen, evenmin werden er helmen gedragen. Dat benadrukt nog eens de vrijwilligheid van het korps: met werd zo uit de dagelijkse bezigheden gerukt, tijd om een uniform aan te trekken was er niet.

		De T-Ford werd na de oorlog afgelost door de bekende Engelse Austin "bellewagen" als zijnde trekker tevens manschappenwagen en materiaalberging. De door de Austin getrokken motorspuitaanhanger had een capaciteit van 2000 liter water per minuut. klik hier voor meer info

Wat de schrijver dezes zich uit zijn jeugd nog kan herinneren, is dat de spuit behoorlijk water lekte. Die brandweerspuit van Ter Apel werd zelfs in een zomerhit bezongen. In de vijtiger jaren is er een plaat uitgebracht en wie in die tijd kende niet het liedje van: "De brandweer van Ter Apel die kreeg een nieuwe spuit Het was het nieuwste op het gebied en kostte een flinke duit En bij de demonstratie was iedereen vol lof Maar toen er eindelijk brand was, was het een grote strop. Refrein: Hij doet het niet, hij trapt er heus niet in Hij doet het niet, hij heeft vandaag geen zin. enz."

In Sellingen werd in 1951 een nieuwe Fordson Thames met voorbouwpomp bij de brandweer aldaar in gebruik genomen. In 1956 werd genoemde Thames naar Ter Apel verhuisd om daar de Austin bellewagen of te lossen die toen "echt" aan vervanging toe was. Ter Apel kreeg dus weer een tweedehands brandweerwagen. De Thames werd in 1958 gemoderniseerd, er werden namelijk 3 hogedrukhaspels op aangebracht, ook werd er een 1500 liter watertank opgebouwd en een draagbare motorspuit kreeg plaats op het voertuig. klik hier voor een uitgebreide beschrijving van de restauratie van de Fordson Thames         Ook in die tijd was de brandweer van Ter Apel, wat de wedstrijden betreft, lang niet voor de poes want in 1960 werd op de landelijke wedstrijden te Vlaardingen een derde prijs behaald. Ondanks dat de Thames op het laatst behoorlijk kuren vertoonde had het toch, zo bleek veel later, de harten van de korpsleden van Ter Apel gestolen. Ruim twintig jaar nadat de Thames was afgedankt kwam hij weer boven water en werd liefdevol gerestaureerd door een vrijwilligersploeg, geformeerd uit voormalig brandweerlieden uit Ter Apel. klik hier voor een uitgebreide beschrijving van die restauratie       In 1975 werd de "old" Fordson Thames afgelost door een nieuwe DAF 1600 DT. De Thames had in totaal meer dan 24 jaren zijn werk gedaan en was reeds in 1971 door de Inspektie afgekeurd. De opbouw van de DAF was wederom van de fa. van Bergen (Berwi). Er was een vast opgebouwd water/schuimkanon op het dak van het voertuig geplaatst; capaciteit 1600 liter water per minuut. Inhoud watertank 2500 liter, inhoud schuimtank 350 liter. Capaciteit Bachertpomp 2000 liter water per minuut. Overi­gens de Bachertpomp moest in begin 1981 vervangen worden door een Zieglerpomp met een grotere capaciteit.     In 1957 werd een telefonisch alarmsysteem aangevraagd bij de direktie van het telefoondistrict Groningen. De zogenaamde brandbellen kwamen om de hoek kijken. Wanneer ze zijn geinstalleerd is niet meer precies te achterhalen. In de zestiger jaren werd er een begin gemaakt met het instellen van piketdiensten voor de brandweer, om ook in de weekenden bezetting voor de gemeentelijke brandweervoertuigen te waarborgen. De gemeenten Vlagtwedde en Stadskanaal maakten in 1973 een grote stap om tot een krachtiger en completer brandweergeheel te komen. De Regionale Brandweerorganisatie Zuid Groningen werd gevormd, een samen­werkingsverband tussen de gemeentelijke brandweren van Vlagtwedde en Stads­kanaal. In het jaar 1973 werd de brandweer van Bourtange opgeheven. In 1974 werd de pieper ingeburgerd bij de RBZG, dus ook in Ter Apel. Dat functioneerde in het begin nog niet optimaal. maar door de steun-zender naar Ter Apel te verplaatsen was ook de alarmering naar tevredenheid geregeld. Op 1 juni 1975 werd het brandweerkorps van Sellingen opgeheven. Het verzorgingsgebied van Sellingen werd opgedeeld in een Ter Apeler- en een Vlagtwedder gedeelte. In het jaar 1977 kreeg het korps Ter Apel voor de in- en externe verbindingen 3 portofoons op de auto. Voor het korps die vaak alleen moet inzetten een hele verbetering. Ook met de voortgang der tijd versterkte de Regionale Brandweerorganisatie Zuid Groningen zich. Het ontpopte zich, beter gezegd, het versterkte zich tot een doelmatige goede organisatie. Het brandweerkorps Ter Apel ging zich steeds beter voelen in deze organisatie.

 

Grote Branden in Ter Apel
 

		Vreselijk drama in Ter Apel, Drie kinderen in huis van grootouders verbrand. Dit gebeurde op 6 januari 1958. Na een gasexplosie stond ineens het hele woonhuis aan de toenmalige HBS-weg nr. 6, nu Oude Weg, in brand. De kinderen redden was niet meer mogelijk. De brandweer uit Emmen moest hierbij assisteren. Dit drama haalde de landelijke pers waarin veel aandacht werd geschonken aan de schuldvraag van dit drama.
		Grote brand in Ter Apel op 17 januari 1968 in het winke/pand van de fa. Timmermans aan de Hoofdstraat te Ter Apel. De fam. Holtkamp moest door de Ter Apeler brandweer van het balkon worden gered. Hier moest ter bescherming van het naast gelegen grote pand van F. Vuurboom de assistentie van twee brandweerspuiten uit Emmen en een van Sellingen ingeroepen worden. Explosies van o. m. gasflessen deden een grote vonkenregen neerkomen op de belendende percelen.
		Wederom op 1 januari 1970 was het weer goed raak. Hotel Schot aan de Hoofdstraat te Ter Apel in vlammen. De achter in het gebouw ontstane brand kon. doordat het vuur zich door luchtko­kers naar voren in het gebouw verplaatste, door de brandweer niet gestopt worden. De hulp van Sellingen moest worden ingeroepen om de laaiende vlammen in toom te kunnen houden. De brandbestrijding werd sterk bemoeilijkt doordat het sterk vroor. Strooizout moest eraan te pas komen om de brandweercollega's op de benen te houden. Een uitzonderlijke dikke ijslaag op het kanaal bemoeilijkte het afleggen op open water, terwijI telkens weerkerende explosies van cylinders en drankflessen de brand steeds deden oplaaien.
		Ruim een jaar later en wel op donderdag 4 maart 1971 alweer een grote brand in Ter Apel. Namelijk de zaak van Radio Borchers en de cafetaria van Hemmen vielen ten prooi aan de vlammen. De hulp van de korpsen Sellingen. Stadskanaal en Emmen moest worden ingeroepen. Mede ook om het naastgelegen grote warenhuis "het Handelshuis" te beschermen voor de vlammen- en vonkenregen.
		Vlak na middernacht, op 29 augustus 1982 werd het korps Ter Apel opgeroepen voor brand in "het Handelshuis". Dat het deze keer niet om een kleintje ging was al snel duidelijk. De korpsen van Vlagtwedde en Stadskanaal in vol ornaat, moesten assisteren. Bij deze zeer spectaculaire brand werden maar liefst drie waterkanonnen en meer dan twintig stralen ingezet. De instortende voorgevel vernielde de mistlampen van de Ter Apeler spuit, maar verdere ongelukken deden zich gelukkig niet voor. Met nablussing erbij duurde de brand meer dan twintig uur.
		Bij de uitslaande brand van Bar Disco Bermuda aan de Westerstraat te Ter Apel, op 24 juli 1992, moesten de Vlagtwedder collega's de Ter Apelers assistentie verlenen voor het afschermen van de vonkenregen op de naastgelegen boerderij.

 

Personeelslijsten

Klik hiernaast voor meer info