Religie

Voor de reformatie kende Ter Apel uiteraard het katholieke kruisherenklooster dat na een nagenoeg geruisloos verlopen hervorming overging tot het protestantisme. Schuitema Meijer geeft daarover uitgebreide informatie (zie bronnen). Het katholieke geloof kwam -na een aantal eeuwen afwezig te zijn geweest- weer terug met de komst van veel Duitse veenarbeiders. Een aanzienlijke katholieke gemeente bouwde een voor plattelandsbegrippen in het Noorden forse kerk. Het protestantisme was vertegenwoordigd in de Nederlands Hervormde Klooster- en Kapelgemeente, de Gereformeerde gemeente en de Baptisten. De Joodse gemeente Ter Apel heeft bestaan van 1875 tot 1942.  
    Kerkenraad van de Herv.gemeente Klooster Ter Apel. Afgebeeld zijn op de onderste rij van li naar re:Goeman, Meijer,Wever,de Groot,Santing,Derk Timmerman, Koos Kuiper,Mw Luring,ten Hoff. Midden:Bos,Bettenbroek,Mook,Hensums, Mw  van Nieuwenhuize,ds van Nieuwenhuize,mw Dost, G.Sassen, H de Boer (leraar Chr ULO), Mw en dhr. Laansma, Staande koster Bolland, Dijkstra, Sluiter en Buining.
locatievergrotenheden    
Deze foto is  gemaakt in het Klooster van Ter Apel ter gelegenheid van het afscheid van Dominee Borgman in 1926. In die tijd werden de kerkdiensten in de monnikenkerk gehouden die er toen heel anders uitzag dan nu het geval is. Het klooster was nog niet gerestaureerd, de muren van de monnikenkerk waren wit gepleisterd en ook de preekstoel was wit geschilderd. Ook is te zien dat de ramen nog niet het glas-in-lood bevatten zoals we dat nu kennen. Op de voor grond is nog een van de houten kerkbanken zichtbaar. Het gedeelte waar tegenwoordig wordt “gekerkt” was ten tijde van deze foto in gebruik als timmerwerkplaats van de gemeente Groningen, toen eigenaar van Klooster en omringende gronde. Het Klooster werd uitvoerig gerestaureerd in 1932-33 waarbij het kerkgedeelte werd verplaatst naar de westzijde van de kerk Op de foto het kerkbestuur van links naar rechts:  Jan de Groot, van de Firma Rottinghuis, Dhr. Schierbeek,  onderwijzer, Dhr. T. Ebels, Dhr. T. Koning,  oud hoofd Openbare Lagere School Ter Apel West, Ds. Borgman, Dhr. M. Bos,  oud hoofd Mulo en organist, Dhr. Albertus Lukkien,  schilder, Dhr. A. Buining, Dhr. A. Sassen, Dhr. I. Brands, Dhr. H. Tees, Dhr. H. Bloemendaal,  koster, Dhr. Harm Lukkien,  vader van Albertus, Dhr. J. Leeuwering.
     
 

Toen de eerste Rooms Katholieke kerk van Ter Apel in 1860 werd gebouwd als “bijkerk” van de parochie Zandberg was het aantal R.K. gelovigen uit de plaats en de omringende dorpen Roswinkel en de Maten nog relatief klein, zo ook het kerkgebouw. Toen echter meer katholieken in plaats van over de grens in Rutenbrock, in Ter Apel gingen “kerken”en ook het aantal katholieke veenarbeiders uit Duitsland toenam, werd een grotere kerk noodzakelijk.

  locatievergroten                                                                                                                      Tussen 1877 en 1881 werd daarom de kerk uitgebreid en werd de pastorie gebouw zoals die op bijgaande foto te zien is. De foto is door fotograaf  Koero genomen tussen 1910 en 1920. Die eerste pastorie heeft dan nog een trapgevel en is duidelijk veel kleiner dan de huidige pastorie. Zo ook de kerk zelf die in 1924 met “3 ramen” in de richting van het huidige voorportaal werd vergroot. Daarmee werd de kerk in totaal keer zo groot als de oorspronkelijke kerk. In de 30-er jaren van de vorige eeuw werd de eerste pastorie gesloopt en vervangen door het huidige gebouw. Inmiddels was in 1927 al het parochiehuis aan de achterzijde van de kerk gebouwd en in 1925 het Sint Luciahuis als klooster voor de zusters die het RK-meisjesonderwijs verzorgden.    foto: collectie G.J.H.Drenth, Sellingen

 
 

Optocht over de hoofdstraat op 31 augustus 1933 ter gelegenheid van koninginnedag die in die tijd (tijdens de regering van koningin Wilhelmina) op die datum werd gevierd. De in wit geklede gereformeerde meisjesvereniging "Tryfosa" gaat waarschijnlijk richting hotel Boschhuis voor een feestelijke samenkomst met andere Ter Apeler verenigingen. Foto gemaakt door Lunow.

meer over Tryfosa en andere gereformeerde verenigingen
vergroten    
     
   

Beeld van het interieur (vroeger) van de Rooms-Katholieke kerk. Oorspronkelijk gebouwd in 1860, daarna verbouwd.

 
locatievergrotenheden    
    Katholieke kerk met de school aan de Kapelweg.
locatievergrotenheden    
     

 

 

 

 

Detailopname van de ingang aan de Kapelweg, foto van eind jaren '60.

 

 

 

 

foto met dank aan Marianne Koster-van Diest

 
vergroten    
    De Kapel uit de tijd van dominee Kraan aan de Viaductstraat. Het kerkje werd ook genoemd: Kroantjes kerkie.
locatievergrotenheden    
   

Vroegere kerk met pastorie van de gereformeerde gemeente aan het einde van de Hoofdkade, gebouwd in 1910. Het trapje in de kanaalwal was een gevolg van de verplichting die de Stad  Groningen, eigenaar van alle heemsteden langs het kanaal had opgelegd aan de zgn. erfpachters .Zij waren verplicht het kanaal langs hun heemstede tot het midden schoon te houden.

jubileumboek geref_kerk_100_jaar
locatievergrotendetail 1heden    
 

 

 

 

Gereformeerde kerk met pastorie aan het einde van de Hoofdkade omstreeks 1925.

 

 

foto met dank aan mevr. Bergshoeff, Coevorden
vergroten    
   

Gereformeerde kerk met pastorie aan het einde van de Hoofdkade na renovatie in 1970.
locatievergrotenheden    
    Achterzijde van de synagoge aan de  Oosterstraat met aan de voorzijde  het bijbehorende lokaal voor godsdienstlessen en andere bijeenkomsten. Achter de synagoge het bouwwerk waarin zich het ritueel bad bevond.
locatievergrotenheden    
    Voorzijde van de synagoge met rechts het huisje waar de rabbi woonde. Naast rabbi's (o.a. van Thijn) waren er ook plaatsvervangende rabbi's.
locatievergrotenheden