Stoomtram

De Stoomtramweg-Maatschappij Oostelijk Groningen (OG) was een maatschappij voor vervoer van personen en goederen in het gebied tussen Ter Apel en Delfzijl van 1915 tot 1948. Dit gebeurde eerst met stoomtrams, later ook met vrachtauto's en autobussen. De maatschappij werd in de volkmond vaak Ôl Graaitje (Oude Grietje) genoemd. De EDS (Eerste Drentsche Stoomtramweg-Maatschappij) legde in 1907 de lijn Emmercompascuum-Ter Apel aan. De EDS fuseert in 1936 met de DSM (Dedemsvaartsche  Stoomtramweg-Maatschappij). Ter Apel zou op den duur uitgroeien tot een heus knooppunt voor spoor- en tramwegen. In 1925 werd er een verbinding gelegd tussen de tramlijnen van de DSM en OG, zodat er een netwerk ontstond dat zich uitstrekte van Zwolle tot aan Delfzijl. Ter Apel zou als knooppunt nog verder uitgroeien doordat de Groningsch-Drentsche Spoorweg-Maatschappij (Stadskanaal-Ter Apel-Rijksgrens) (STAR) er in 1924 een spoorwegstation opende.
    Bijna een luchtfoto van het “verkeersplein” Op de voorgrond de EDS komende vanaf het Boschhuis. Dan volgt de Schotslaan, dan de lijn van de paardentram en de trams van de DSM  aan de Oosterstraat.
locatievergrotenheden    

 

 

Viersprong Hoofdstraat – Boschlaan – Schotslaan  -Oosterstraat met centraal het vroeger pand Ter Wisch. Links afgaand de tramlijn E.D.S. richting Boschhuis.

 

locatievergrotenheden    
    Hier zijn we bij het echte vertrekpunt van de DSM  richting Dedemsvaart
locatievergrotendetail 1detail 2heden    
    De pas aangelegde trambrug tegenover hotel Beckmann. Van al het gebouwde is niets meer aanwezig. Bij de ingebruikneming van de trambrug 11 december 1910.
locatievergrotenheden    
  Artikel Dagblad van het Noorden 13 december 1910

 

 
  De tram naar Emmen op de trambrug  tegenover hotel Beckmann. De tram bestond uit een locomotief, een personenwagon (met klassen) en een platte goederenwagen. Rechts op de achtergrond het brugwachtershuisje, deels op palen boven  water.
locatievergrotenheden    

In de beginjaren van de vorige eeuw besloot de Eerste Drentsche Stoomtramweg Maatschappij, de EDS, tot aanleg van de tramlijn vanuit Emmen naar Ter Apel via Weerdinge en Nieuw Weerdinge. Het eerste gedeelte vanaf Emmen langs de Tramwijk was heel laag gelegen in het hoogveen. Het moet een indrukwekkend gezicht geweest zijn als het trammetje zich voortbewoog tussen het metershoge veen aan weerszijden. Via de Markeweg en Hoofdkade kwam de lijn op een punt waar het Stads-Ter Apeler kanaal moest worden overgestoken om bij het tramstation te komen. Dit gebeurde ter hoogte van tegenwoordige slagerij Norder. Daar werd over het kanaal een draaibare trambrug gebouwd die schuin over het kanaal lag. Komende van Emmen reed de tram dan door naar het (vroegere) tramstation, gelegen  tegenover de Roswinkelerbrug. Wanneer de tram de brug moest oversteken, moest de machinist met een grote draaisleutel de brug dichtdraaien en na gebruik weer opendraaien. Vanwege de zeer drukke scheepvaart (turf, aardappelen) moest de brug na passage van de tram meteen weer geopend worden. De tram wachtte dan midden op de Hoofdstraat of op de Hoofdkade. De bijgaande foto toont de brug in geopende stand, gezien vanaf de Hoofdkade. Op de achtergrond café Heine, de hoedenwinkel van Jo Westen, slagerij Burghgraef en snoepwinkel van Aaltje Smit. De bakfiets op de achtergrond is vermoedelijk van een melkboer maar dat is niet zeker, wie helpt ? De jongens op de paal bij de brug zijn v.l.n.r. Reint Wolf, Mans Westen, Bennie Westen, Jaap Burghgraef en Dick Wolf. De foto is gemaakt in de zomer van 1941. In april 1945 werd de brug -vlak voor de bevrijding- door een Duits “Sprengkommando” opgeblazen, dat was meteen het einde van de tramverbinding Emmen-Ter Apel.

vergroten    
 

Het tramstation aan de Hoofdstraat nabij de Roswinkeler-brug. Hier is zichtbaar het emplacement van de OG waar de tram in de richting Winschoten vertrok. Het stationsgebouw en het emplacement dateren van 1915.

 
locatievergrotenheden    

 

 

 

 

 

 

 

locatievergroten

  Het was ongeveer 1942 dat bijgevoegde foto werd gemaakt. Het is een afbeelding van een perceel land, gelegen tussen het vroegere tramemplacemt van  de Oost Groninger Tramweg Maatschappij, de OG en de Stationstraat. Het land was vroeger eigendom van de Stad Groningen en was in gebruik bij één van de zgn.stadsboeren. In dit geval betrof het Wesseling. Hij is bezig met het binnenhalen van waarschijnlijk hooi. Alles gebeurde, zoals de afbeelding weergeeft, met paard en wagen(s). Op de achtergrond zien we de watertoren en een kolenloods, beide in gebruik bij de OG. Iets verder naar achteren zijn te zien verschillende achtergevels van huizen aan de Oudeweg. De stadsgrond werd in de loop van de volgende jaren door de Stad Groningen in erfpacht uitgegeven aan  verschillende particulieren.
    Op een winterse dag in het hartje van het dorp. In het midden de rails van de EDS die hier een grote boog maken om bij hotel Beckmann die boog te vervolgen naar de trambrug. Let er op dat geen auto te zien is.
locatievergrotenheden    
    De tram komt na hevige sneeuwval weer terug naar het tramstation. Aan beide zijden van de weg nog bomen. Op de voorgrond nog een ouderwetse straatlantaarn. Rechts Hotel Beckmann.
locatievergrotenheden    
  De brug is weer gesloten en alles is weer stevig ondergesneeuwd. Op weg naar Emmen..
locatievergrotenheden    
  Hier begint de tram bij de trambrug aan de oversteek over het kanaal richting Emmen.
locatievergrotenheden    
  Klik hier voor een artikel uit het blad "op de rails" over de trams van Ter Apel uit november 1987, geschreven door voormalig Ter Apeler E.J.Broekema, later notaris te Meppel (pdf bestand 2 Mb)
     
link naar stoomtrammaatschappij OG

link naar STAR

link naar DSM